03.01.2020 – SJR wysłało wniosek o wyniki badań wody rzeki Wełny, Małej Wełny oraz jezior Rogoźno i Budziszewskie

Wniosek został skierowany do: Regionalnego Wydziału Monitoringu Środowiska w Poznaniu oraz Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Poznaniu Delegatura w Pile

WNIOSEK

O UDOSTĘPNIENIE INFORMACJI O ŚRODOWISKU I JEGO OCHRONIE

W nawiązaniu do rozmowy telefonicznej z dnia 2go stycznia 2020 roku oraz na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r. poz. 1235, z późn. zm.), zwracam się z prośbą o udostępnienie informacji o środowisku i jego ochronie w następującym zakresie:

1. Wyniki badań wody następujących rzek na przestrzeni ostatnich 5 lat:
   • Rzeki Wełny na odcinku Wągrowiec – Oborniki
   • Rzeki Małej Wełny na odcinku Skoki – Rogoźno.
2. Jeżeli Państwo posiadają – wyniki badań wody oraz osadów dennych jeziora Rogoźno na przestrzeni ostatnich 5 lat.

Forma oraz sposób przekazania danych – proszę wybrać jeden z poniższych bardziej dogodny dla urzędu:

• Kserokopia lub Płyta CD na adres pocztowy: SJR, Wielka Poznańska 23, 64-610 Rogoźno
• Skany na adres e-mail: jeziororogozinskie@gmail.com

Uzasadnienie

Stowarzyszenie nasze realizuje działania na rzecz ochrony środowiska naszego regionu. Bardzo nas niepokoi bardzo zły stan ekologiczny jezior Rogoźno i Budziszewskiego oraz rzeki Wełny i Małej Wełny, które stanowią źródło wody pitnej dla 30-tu tysięcy mieszkańców Obornik oraz okolicznych miejscowości. Na rzece znajdują się rezerwat wodny Wełna oraz rezerwat ichtiologiczny Słonawy, a sama rzeka wraz z jeziorami posiada wiele malowniczych zakątków, na których wypoczywa wielu mieszkańców naszego regionu, Poznania i innych miast.

Zastosowana metoda rekultywacji chemicznej jezior Rogoźno, Budziszewskie znajdujących się w zlewni rzeki Wełny może pogorszyć ich stan ekologiczny – Rekultywację rozpoczęto bez wykonania oceny oddziaływania na lokalne środowisko, bez odcięcia wielu źródeł zanieczyszczeń, a także bez uregulowania kanalizacji deszczowej w Rogoźnie – obecnie funkcjonująca kanalizacja nie filtruje i w żaden sposób nie oczyszcza wody deszczowej płynącej z miasta Rogoźno do jeziora Rogoźno i rzeki Wełny.

Kanalizacja deszczowa w Rogoźnie nie zabezpiecza przed wpłynięciem zanieczyszczeń z pierwszych minut opadu kiedy niesie on w sobie więcej zanieczyszczeń niż ściek sanitarny. Niektóre z problemów nieprawidłowo działającej kanalizacji w Rogoźnie były opisane w naszym wniosku skierowanym do Urzędu Miejskiego w Rogoźnie, dnia 25.07.2019r. W ramach rekultywacji wprowadzena jest do jezior ogromna ilość chemii (często są to dziesiątki ton rocznie) co powoduje, że związki te w większości kumulują się w osadach dennych tych jezior. W pierwszym roku rekultywacji  – 2018, zgodnie z pozwoleniem wodnoprawnym oraz pismem Marszałka wprowadzono do jeziora Rogoźno i Budziszewskiego następujące środki chemiczne: chlorek magnezu: 6,04 tony, siarczan żelaza: 18,12 tony, preparat SINOBENT: 19,5 tony a w 2019 roku ta rekultywacja była kontynuowana. Zgodnie z poniższą kartą charakterystyki niektóre z tych preparatów nie powinny dostać się do wód powierzchniowych i gruntowych:

W wyniku wprowadzonej chemii związany fosfor zostanie w osadach dennych i stworzy nieprzepuszczalne warstwy. Ułomności stosowania metod rekultywacji chemicznych  zostały zaprezentowane już na wielu konferencjach naukowych poświęconych rekultywacji jezior. Wykazano jak bardzo niekorzystnie wpływa ona na organizmy bentosowe. Historia oraz przeprowadzone badania na wielu jeziorach rekultywowanych w sposób chemiczny pokazały, że ta metoda daje jedynie krótkotrwałe efekty a w dłuższej perspektywie może prowadzić do poważnych katastrof ekologicznych.

Po zastosowaniu chemicznej rekultywacji narażamy cały system na wiele zagrożeń w wyniku zmiany parametrów fizycznych wody jak np. zmiana współczynnika PH. Ze względu na przepływowy charakter jezior i dynamicznie zmieniającą się sytuację prawdopodobieństwo zmiana współczynnika PH jeziora jest bardzo duże w perspektywie kilku lat. Może ono zdarzyć się z wielu przyczyn takich jak: dopływ dużej ilości zanieczyszczeń, obfite opady spłuczą nawozy, gnojowicę, związki wapnia z pól. W przypadku gdy dojdzie do zmiany współczynnika PH to związki zablokowane w osadach zaczną się uwalniać do toni wodnej i mogą stanowić duże zagrożenie dla lokalnego środowiska, rezerwatów na rzece a także ujęcia wody w Kowanówku.

Przystępując do rekultywacji nie zbadano wpływu na bezpieczeństwo spożycia ryb odławianych z jezior. Obawiamy się, że złowione ryby w wyniku oddziaływania na nie dużej ilości zanieczyszczeń akwenu, a także wprowadzonej do jeziora chemii mogą okazać się szkodliwe dla zdrowia ludzi. Na konferencji poświęconej rekultywacji wędkarze podawali przykłady kiedy ryby miały poparzone oskrzela w wyniku oddziaływania środków chemicznych przeznaczonych do rekultywacji.

Poniższe zdjęcia z 9 października 2019 roku prezentują zakwity pojawiające się na Małej Wełnie pomiędzy jeziorem Budziszewskim oraz Rogoźno (w trakcie prowadzenia rekultywacji chemicznej). Jezioro jest zasilane nieustannie dużą ilości biogenów. Stowarzyszenie zasięgało opini w sprawie rekultywacji do wielu ośrodków naukowych zajmujących się rekultywacją. Według uzyskanych opinii naukowców bez odcięcia dopływu zanieczyszczeń rekultywacja będzie bezskuteczna.

Poniżej dopływający ciek wodny z ogromną ilością zanieczyszczeń – zdjęcie wykonane bezpośrednio przy wpływie cieku do Małej Wełny, która 100 metrów dalej wpływa do jeziora Rogoźno 30.12.2019r. Zanieczyszczenie wody jest tak duże, że zanikło w niej wszelkie życie biologiczne.

Poniższe zdjęcia z dnia 2308.2019 r oraz z dnia 22.09.2019 r. prezentują zakwity sinicowe na jeziorze Rogoźno w trakcie prowadzonej rekultywacji.

Jezioro Rogoźno – Plaża od strony miasta – 23.11.2019r	Jezioro Rogoźno – Plaża „Ośrodek za Jeziorem” – 30.12.2019r

Poniżej ujście jeziora Rogoźno – 02.01.2020 r.

Rogoźno – Kładka przez rzekę Wełnę – 02.01.2020 r.

Rogoźno – pod mostem na ulicy Lipowej – 02.01.2020 r.

Nieoznakowany obiekt melioracyjny na ulicy Lipowej

Wylot z oczyszczalni ścieków w Rogoźnie – 03.01.2020 rok –  wygląd wypływającej cieczy, piana na wodzie oraz intensywny zapach moczu wskazuje, że w tym miejscu  do rzeki Wełny przedostaje się nieustannie duża ilość zanieczyszczeń.

W Rogoźnie znajduje się wiele niezidentyfikowanych obiektów melioracyjnych, które wprowadzają zanieczyszczenia do rzeki Wełny – Przykładem jest poniższy obiekt znajdujący się bezpośrednio przy linii kolejowej Poznań-Piła – Data: 03.01.2020 rok.

Rzeka Wełna w przed ujęciem wody w Kowanówku – 08.12.2019 r.

Rożnowice przy moście	Taras widokowy na trasie Nordic Walking
	Przy szpitalu Rehabilitacyjno-Kardiologicznym 3 km przed ujęciem wody w Kowanówku k. Obornik.

Rada Powiatu Obornickiego uchwałą nr X/74/19 przyjęła Program Ochrony Środowiska Powiatu Obornickiego na lata 2019-2022, w który zapisane jest: „zagrożeniem dla skuteczności przeprowadzania rekultywacji mogą być nielegalnie wypływające łodzie silnikowe i skutery wodne, które przez wywołane falowanie mogą powodować podrywanie się szkodliwych osadów dennych z dna jeziora i doprowadzić do katastrofy ekologicznej. Ze względu na przepływowy charakter jezior powiatu obornickiego jest to szczególnie niebezpieczne dla rzek, które wypływają z jezior, zwłaszcza dla rzeki Wełny, a następnie dla Warty”. Inna uchwała Rady Powiatu X/75/19 dopuszcza pływanie na jeziorach Rogoźno i Budziszewskie motorówkami i skuterami wodnymi bez ograniczenia mocy tych jednostek, bez ograniczeń czasowych (od godziny 10.00 do 1 godziny po kalendarzowym zachodzie słońca), każdego dnia tygodnia,  przez cały sezon (od 15 maja do 31 października). Należy tu podkreślić, że z założenia już przy przygotowaniu projektu tej uchwały zakładano, ze strefa wyznaczonego pływania nie będzie przestrzegana, ponieważ slip startowy znajduje się około 400 metrów poza obszarem dozwolonego pływania – zostało to dokładnie przedstawione na poniższej ortofotomapie:

Liczne przypadki pokazują, że wytyczona strefa pływania zupełnie nie jest przestrzegana a skutery wodne i motorówki pływają po całym obszarze jeziorze zarazem nie przestrzegając zachowania wymaganej w uchwale odległości aby pływać dalej niż 50 metrów od brzegu. Przykładem mogą być zdjęcia wykonane w sierpniu 2019 r. – Poniżej ślizgi poza dopuszczalną strefą pływania w pobliżu kąpieliska na jeziorze Rogoźno – sierpień 2019 r.

Skuter przepływający z dużą prędkością poza dopuszczalną strefą pływania w pobliżu kąpieliska przy „Ośrodku za Jeziorem” na jeziorze Rogoźno – sierpień 2019 r.

W dniach 7-8 listopada 2019 r na Konferencji w Centrum Edukacji Ekologicznej i Rewitalizacji Jezior w Szczecinku omawiany był wpływ pływania motorówek i skuterów wodnych na rekultywację chemiczną (taką jak obecnie prowadzona jest w Rogoźnie) na płytkich jeziorach, w których średnia głębokość wynosi 2 do 3 metrów. W tej sprawie wypowiedział się dr inż. Michał Łopata z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskigo, Wydział Nauk o Środowisku, Katedra Inżynierii Ochrony Wód i wskazał, że pływające motorówki i skutery będą powodowały resuspensję co spowoduje, że do obiegu jeziornego zostaną włączone osady poderwane siłą odrzutu mas wodnych. Finalnie w wyniku pływania motorówek i skuterów efekt pracy włożonej w rekultywację zostanie zaprzepaszczony. Do tej wypowiedzi w żaden sposób nie odniósł się właściciel firmy „Aerator”, który obecnie prowadzi rekultywację jeziora Rogoźno i Budziszewskiego, a który także uczestniczył w tej konferencji.

Ponadto pływające skutery i motorówki będą stanowiły zagrożenie dla jeziora Budziszewskiego i Rogoźno ze względu na zalegające ogromne ilości osadów dennych, które zostaną odrywane od dna i będą pogarszały i tak już zły stan ekologiczny tych jezior. Ze względu na przepływowy charakter jezior powiatu obornickiego jest to szczególnie niebezpieczne dla rzek, które wypływają z jezior, zwłaszcza dla rzeki Wełny, a następnie dla Warty. Zostało to opisane na 58 i 68 stronie             programu Ochrony Środowiska Powiatu Obornickiego na lata 2019-2022 opracowanym przez firmę TERRA PROJEKT w 2019 roku.

Poniżej wypisane są niektóre z przyczyn mogących powodować wzrost zanieczyszczeń w jeziorze Budziszewskim i Rogoźno a także rzekach Wełna i Mała Wełna:

• Liczne źródła dopływu zanieczyszczeń
• Nowo powstałe chlewnie wielogabarytowe, z których wylewa się gnojowicę bezpośrednio przy ciekach mieszczących się w zlewni  rzeki Wełny, Małej Wełny i jezior Rogoźno i Budziszewskie.  Gnojowica może zawierać hormony wzrosty oraz antybiotyki, które mogą przedostać się przez ujęcie w Kowanówku do wody pitnej dla mieszkańców Obornik,
• Obecnie prowadzona rekultywacja chemiczna jezior Rogoźno i Budziszewskie,
• Otwarcie jezior dla pływania skuterów i motorówek
• Betonowanie wielu ulic i chodników w Rogoźnie oraz Placu Karola Marcinkowskiego, które wcześniej filtrowały opad deszczowy

Do powyższych aspektów należy dodać ten związany ze zmianami klimatycznymi. Mniejsze opady deszczu i wyższe temperatury w ostatnich latach, prowadzą do wyraźnie zauważalnego spadku poziomu wody również w opisywanych jeziorach i rzekach. Powoduje to dalsze pogorszenia proporcji między ilością zanieczyszczeń a  ilością wody w ekosystemie.  To może przyczynić się do lawinowego pogorszenia sytuacji w kolejnych latach.

W powyższej dokumentacji fotograficznej przedstawiono niektóre ze źródeł zanieczyszczeń rzeki Wełny oraz jeziora Rogoźno. Szczególnie niepokojące jest to, że w perspektywie ostatnich lat ich stan ekologiczny się pogorszył. Występuje silne  zmętnienie,  szarozielony  kolor wody, gnilny zapach, kożuchy glonów, pojawiają się zakwity sinicowe oraz piana na powierzchni. Obecnie rzeka Wełna i Mała Wełna jest bardzo brudna i budzi odrazę. W tym zakresie czasu nie zauważyliśmy ze strony gminy miasta Rogoźno realizacji elementarnych działań należących do jej obowiązków, a które mogłyby doprowadzić do odcięcia dopływu ścieków do jeziora i rzek, a przez to zatrzymać dalszą degradację ich wód. Natomiast zauważyliśmy, że gmina skupiła się na działaniach, które nie należą do jej zadań jak np. obecnie prowadzona rekultywacja chemiczna. Takie działania w krótkotrwałej perspektywie dają spektakularne efekty, gdyż prowadzą do chwilowej poprawy jakości samej wody, jednak nie uzdrawiają funkcjonowania całego ekosystemu wodnego a konsekwencje takich działań w późniejszym czasie mogą być dramatyczne.

Zdajemy sobie sprawę, że przygotowanie danych, o które prosimy w tym piśmie wymaga dużego nakładu pracy, jednak w naszej ocenie podane powyżej argumenty dokładnie wskazują dlaczego jest to tak bardzo potrzebne. Otrzymane dane pozwolą przeprowadzić dokładną analizę jakości wody oraz osadów dennych wspomnianych jezior i rzek a następnie zbadać ich zależność od innych czynników zewnętrznych. Chcieliśmy także podkreślić, że w naszych działaniach przyświeca nam jeden cel: ochrona zdrowia i komfortu życia mieszkańców powiatu oraz lokalnej przyrody.

15.01.2020 – Regionalny Wydział Monitoringu Środowiska w Poznaniu – Odpowiedź na Wniosek SJR.

03.02.2020 – SJR wysłało wniosek do RWMŚ Poznań o dodatkowe informacje w sprawie wyników badań wody

25.02.2020 – Odpowiedź RWMŚ – Doprecyzowanie Informacji o wynikach badań wody rzeki Wełny i Jeziora Rogoźno